Đối với dân tộc Việt Nam ta thì tết Trung Thu đã trở thành một nét đẹp truyền thống không thể thiếu được tổ chức vào ngày rằm tháng Tám âm lịch hàng năm. Vào ngày đặc biệt này, mọi người rất chú trọng trong việc chuẩn bị mâm cỗ để dâng cúng tổ tiên, và mâm ngũ quả chính là một phần quan trọng làm cho tết Trung Thu thêm phần ý nghĩa hơn. Để có được một mâm ngũ quả trung thu độc đáo, hãy cùng Theglobalcitymasteri.vn tìm hiểu thông qua bài chia sẻ dưới đây nhé.
Nguồn gốc ra đời mâm ngũ quả Trung Thu
Tết Trung Thu là một trong những ngày lễ đặc biệt được truyền lại từ thời ông cha ta ngày xưa. Ngày tết này tượng trưng cho sự đoàn viên, sum vầy, tụ họp bên những người yêu thương trong gia đình. Trong ngày này, người dân sẽ tổ chức lễ cúng trăng để cầu nguyện những ước mong tốt đẹp cho cuộc sống an yên.
Trong lễ cúng trăng, người dân đa phần sẽ chú trọng nhiều đến việc bày trí mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo, bắt mắt để thể hiện lòng biết ơn, sự tôn thờ thiên nhiên và mong muốn được mẹ thiên nhiên bao bọc, che chở. Vì mọi người đều tin rằng nhờ sự ưu ái của mẹ thiên nhiên mà dân tộc ta mới có được đa dạng các loại trái cây đặc sắc và những vụ mùa bội thu hàng năm.
Trong một mâm ngũ quả thường có năm loại quả khác nhau thể hiện cho sự thịnh vượng, sung túc, và cuộc sống no đủ, viên mãn. Vì vậy, mâm ngũ quả ra đời để thay lời muốn nói cho người dân Việt Nam, thể hiện ước mong cuộc sống hòa bình, yên ấm, an vui. Ngoài ra, đây cũng là món quà đặc biệt bày tỏ sự tôn thờ của dân tộc ta đối với thần mặt trăng.
Các loại quả thường có trong mâm ngũ quả Trung Thu
Nói đến cụm từ “mâm ngũ quả” nghĩa là sẽ có năm loại quả trên một mâm cúng. Để thể hiện sự hài hòa trong âm dương ngũ hành thì mâm ngũ quả sẽ có những loại mang tính dương là những quả chưa chín như chuối, mãng cầu, sung,… và những loại quả đã chín mang tính âm như bưởi, hồng, lựu, thanh long,…
Tuy nhiên, vì mỗi vùng miền sẽ có những loại trái cây đặc trưng riêng, nên tùy vào sở thích mà mỗi người sẽ sử dụng thêm nhiều loại quả khác kết hợp để tạo ra một mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo, đẹp mắt.
Các loại quả thường có trong mâm ngũ quả Trung Thu miền Bắc
Ở miền Bắc, trên mâm ngũ quả thường có chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Đây là những loại quả thường được sử dụng nhiều nhất. Bên cạnh đó, có thể thay thế quả bưởi bằng quả phật thủ.
Nải chuối sẽ luôn được đặt ở dưới cùng, còn được ví von như bàn tay nâng đỡ những loại quả khác. Hình ảnh này như thể hiện sự bao bọc, gắn kết yêu thương giữa các thành viên trong gia đình.
Các loại quả thường có trong mâm ngũ quả Trung Thu miền Trung
Vì thiên nhiên có phần khắc nghiệt hơn so với những miền khác mà các loại trái cây ở miền Trung cũng ít đa dạng hơn. Người dân nơi đây thường dùng chuối, đu đủ, xoài, mãng cầu, sung,… để trưng lên mâm ngũ quả.
Tùy vào sự sáng tạo của mỗi người mà họ có cách sắp xếp riêng giúp mâm ngũ quả trở nên đặc biệt, để cung kính dâng lên tổ tiên mong cầu cuộc sống suôn sẻ, bình an, và hạnh phúc.
Các loại quả thường có trong mâm ngũ quả Trung Thu miền Nam
Được mẹ thiên nhiên ưu ái ban tặng khí hậu ôn hòa cho nên miền Nam có một hệ sinh thái đa dạng, phong phú. Chính vì vậy mà trái cây nơi đây luôn đầy ắp quanh năm với đa dạng chủng loại và phong phú về màu sắc.
Với nguồn trái cây dồi dào nên người miền Nam luôn rất cầu kỳ trong khâu lựa chọn trái cây để trưng lên mâm ngũ quả. Những loại trái cây được lựa chọn đều hàm chứa những ý nghĩa sâu sắc.
Ví dụ như mâm ngũ quả có mãng cầu, sung, trái dừa, xoài, đu đủ sẽ hàm ý nói lên ước nguyện “cầu sung dừa đủ xài”. Hay với mâm ngũ quả có các loại trái cây là dưa hấu, xoài, mãng cầu, sung, thơm thì có ý nghĩa là “cầu sung xài dư thơm”. Tất cả các ý nghĩa trên đều hướng đến ước mong cuộc sống dư giả, sung túc, và tiếng thơm lưu truyền muôn đời.
Tuy nhiên, trong thời buổi hiện đại như bây giờ, mọi người đã không còn quá khắt khe trong việc lựa chọn trái cây để chưng mâm ngũ quả. Họ sẽ chọn các loại quả có nhiều màu sắc bắt mắt để mâm ngũ quả trở nên sinh động hơn như là táo, lê, măng cụt, cam, bưởi, chuối, thanh long, lựu,…
Ý nghĩa của mâm ngũ quả trung thu độc đáo
Thường được xuất hiện trong các dịp lễ tết truyền thống, mâm ngũ quả là sự kết hợp hài hòa giữa hai thuộc tính âm dương. Những loại trái cây màu xanh (chưa chín) mang thuộc tính dương đan xen với những loại quả đỏ (chín mọng) mang thuộc tính âm thể hiện sự cân bằng sinh khí trong vũ trụ.
Hình ảnh mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo trong mỗi gia đình đại diện cho năm nguyên tố tự nhiên Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Biểu tượng tượng trưng cho sự tín ngưỡng phồn thực, thể hiện ước nguyện sinh sôi nảy nở, duy trì nòi giống.
Mâm ngũ quả truyền thống bao gồm năm loại trái cây khác nhau với ý nghĩa ngũ phúc lâm môn, thể hiện ước nguyện của người dân mong muốn luôn được “phúc, quý, thọ, khang, ninh”.
Bên cạnh đó, mỗi loại trái cây trong mâm ngũ quả đều có ý nghĩa tượng trưng riêng biệt. Nải chuối chín thơm lừng được đặt bên dưới thể hiện sự kiên cường, vững chắc và ổn định. Quả hồng đỏ đem đến niềm hy vọng, quả na với nhiều múi mắt mang tâm nguyện sinh sôi nảy nở. Quả bưởi tượng trưng cho sự thanh dịu, ngọt lành, tốt đẹp và quả lựu biểu tượng cho sự ngọt ngào, may mắn. Quả dưa hấu trong mâm ngũ quả tượng trưng sự mong cầu an lành, hạnh phúc cho người thân và gia đình.
Cùng với sự phát triển hiện đại như ngày nay thì mâm ngũ quả không chỉ đơn thuần có năm loại quả nữa. Mọi người có thể biến tấu với nhiều loại trái cây khác nhau tùy vào từng vùng miền. Tuy vậy ý nghĩa của mâm ngũ quả vẫn được giữ nguyên như giá trị vốn có ban đầu của nó.
Cách bày trí mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo
Tùy vào tính thẩm mỹ và thị hiếu của từng vùng khác nhau mà cách bày trí mâm ngũ quả cũng sẽ không giống nhau. Mỗi nơi sẽ có những sự sắp xếp riêng biệt thể hiện rõ tính chất, phong tục tập quán vùng miền.
Mâm ngũ quả trong dịp tết Trung Thu truyền thống xa xưa thường có dưa hấu, đu đủ, xoài, bưởi, hồng đỏ, táo, chuối… Xuôi theo sự thay đổi của thời gian cùng với đầu óc sáng tạo của người dân, nhiều mâm ngũ quả đã được họa hóa thêm những con vật từ nhiều loại trái cây khác nhau như dưa hấu, bưởi, thanh long… nhưng vẫn giữ nguyên nét đặc trưng vùng miền.
Bày trí mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo miền Bắc
Mâm ngũ quả Trung Thu miền Bắc thường có những loại quả sau: đào, chuối, hồng, bưởi, quýt. Đây là những loại quả thường có vào mùa thu ở miền Bắc, cũng là mùa mọi người tổ chức tết Trung Thu.
Đa số mọi người thường có lối sống tinh tế, sâu sắc, hoài cổ và tiết kiệm nên cách bày trí mâm ngũ quả độc đáo cũng có phần mang hơi hướng riêng. Họ sẽ chọn những loại quả có thể chưng lâu ở điều kiện thường như chuối xiêm, bưởi, quả phật thủ, thanh long, lựu đỏ,…
Để mâm ngũ quả được hài hòa, họ sẽ đặt nải chuối ở phía dưới, chính giữa mâm. Sau đó đặt quả bưởi lên trên ở phần giữa nải chuối, điều chỉnh lại sao cho cân đối. Tiếp theo sẽ đặt quả đào, hồng, và quýt ở xung quanh, xếp xen kẽ giúp che đi những vị trí trống, để khi nhìn vào trông mâm ngũ quả sẽ cân đối và đẹp mắt hơn.
Bày trí mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo miền Trung
Vì không có đa dạng các loại cây trái nên mâm ngũ quả miền Trung thường sẽ khá đơn giản, không quá đặt nặng vấn đề về hình thức. Thường thì người dân sẽ dâng lên những loại trái cây mà họ có sẵn, vì họ quan niệm chủ yếu là tấm lòng thành kín nhớ đến tổ tiên.
Trên mâm ngũ quả cũng không nhất thiết phải có đủ năm loại quả, có thể ít hơn hoặc nhiều loại hơn tùy vào điều kiện và tính thẩm mỹ cả mỗi người. Tuy nhiên, không vì vậy mà người dân nơi đây không xem trọng việc cúng bái. Họ vẫn sẽ lựa chọn cẩn thận những loại trái cây tươi ngon, căng mọng để dâng hương.
Để bày trí mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo, mang nét đặc trưng miền Trung, người dân sẽ đặt những loại quả có kích thước to, lớn hơn như dưa hấu, dưa gang, trái dừa, đu đủ hay thơm ở bên trái mâm ngũ quả và chỉnh sửa để những quả này được cố định, không bị rơi hay ngã khỏi vị trí. Tiếp theo là xếp những quả có kích thước vừa như xoài, mãng cầu, cam, lê, táo xanh kế bên theo hình tháp chồng lên nhau để cân đối với trái lớn. Sau cùng là những loại quả có kích thước nhỏ như chùm nho, trái vả, mận, quýt xếp xen vào những chỗ trống để mâm ngũ quả được hài hoà hơn.
Bày trí mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo miền Nam
Với khí hậu ôn hòa và đất đai màu mỡ nên trái cây ở miền Nam rất đa dạng. Mỗi mùa đều có những loại trái cây đặc trưng riêng nên sẽ không khó để có được mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo. Miền Nam rất ít khi dùng nải chuối để làm trái cây chủ đạo trong mâm ngũ quả. Bên cạnh đó, họ thường dùng dưa hấu, trái thơm hay bưởi da xanh đặt ở giữa mâm, rồi mới xếp những trái còn lại ở xung quanh sao cho cân đối.
Mâm ngũ quả miền Nam thường được chuẩn bị với ý nghĩa “cầu sung vừa đủ xài” nên sẽ có một vài loại trái cây không được chọn vì ý nghĩa không tốt. Ví dụ như chuối có nghĩa là chúi nhủi, làm ăn không khấm khá. Hay như trái táo người ta hay gọi là trái bom với ý nghĩa là sụp đổ, là thất bại. Trái lê lại được hiểu là lê lết, chậm tiến, mọi việc không suôn sẻ.
Để có được mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo, người dân sẽ đặt trái dưa hấu hay trái dừa vào giữa mâm. Sau đó để hai trái thơm nhỏ ở hai bên để cân xứng. Tiếp theo là đến hai trái xoài hay đu đủ ở phía trước. Cuối cùng là đặt chùm trái sung lên trên để che đi những chỗ trống. Trông từ xa, mâm ngũ quả sẽ rất cầu kỳ và bắt mắt.
Những cách tạo hình trái cây đơn giản cho mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo
Với sự sáng tạo không ngừng của người dân Việt Nam, bên cạnh những loại trái cây có sẵn, người ta còn biến tấu lại bằng cách kết hợp các loại trái cây, khắc họa thành hình những con vật đáng yêu, ngộ nghĩnh để làm cho mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo, thu hút hơn.
Dưới đây là một vài cách để tạo hình cho những trái cây trở thành con vật vô cùng đơn giản và dễ thực hiện, cùng content@theglobalcitymasteri học hỏi để áp dụng ngay cho mâm ngũ quả nhà mình nhé
Cách tạo hình cá chép bằng thanh long
Chọn một trái thanh long (ruột trắng hay đỏ đều được) để tạo hình con cá, một ít vỏ bưởi dùng để tỉa vây và một trái nho đen để làm mắt cho cá (cũng có thể thay bằng hạt nhãn hay bất kì hạt gì có màu đen đều được).
Dùng dao cắt hai đường hình chữ V ở phần cuống trái thanh long để tạo hình khuôn miệng cho cá. Sau đó tỉa vây và đường sống lưng cho chú cá từ vỏ bưởi, rạch hai đường hai bên để gắn vây và một đường ở phía trên để gắn vây lưng vào. Tiếp đó cắt đôi quả nho rồi dùng tăm cố định vào trái thanh long để làm mắt cho cá. Sau cùng ta sẽ có được thành quả như hình bên dưới nhé.
Cách tạo hình chú thỏ từ trái bưởi
Nguyên liệu để làm bao gồm một quả bưởi (chú ý lựa quả cân đối, không bị móp mép hay bị lệch về một bên), quả nho đen để làm mắt và mũi (hay hạt nhãn đều được), 6 cây tăm, một cây bút vẽ và dao tỉa.
Lấy bút vẽ lên quả bưởi như hình bên dưới, sau đó dùng dao tỉa theo hình đã vẽ để được mắt và miệng của chú thỏ. Lưu ý chỉ cần tỉa bỏ lớp vỏ xanh bên ngoài quả bưởi để lộ phần cùi trắng là được nhé.
Ngay phần miệng chú thỏ cẩn thận tỉa một hình chữ nhật nổi, tiếp đó tách một đường chính giữa để chia đôi thành hai hình chữ nhật nhỏ hơn, tạo thành hai chiếc răng cửa xinh xinh cho chú thỏ. Nhớ khoét chữ V nhỏ phía dưới hình chữ nhật để hai chiếc răng cửa trông thật hơn nhé.
Cuối cùng là cắt đôi trái nho đen và dùng tăm cố định vào phần mắt để tròng đen cho mắt chú thỏ. Cắt một góc nhỏ trên trái nho để làm chiếc mũi (có thể thay bằng cà chua hay táo đỏ để tạo hình chiếc mũi đỏ xinh), và cắm mỗi bên mũi ba cây tăm để làm râu. Dùng phần vỏ bưởi mới cắt để tạo hình hai chiếc tai thỏ để trông xinh hơn nhé. Như vậy ta đã có một bé thỏ xinh xắn để trưng rồi.
Cách tạo hình chó con từ múi bưởi
Để mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo, thêm phần sinh động, thu hút thì không thể thiếu những chú chó con xinh xắn được làm từ những tép bưởi mọng nước. Nguyên liệu rất đơn giản, chỉ cần 1 trái bưởi (bưởi ruột hồng hay ruột trắng đều được), một trái cam để làm thân và một quả quýt nhỏ làm đầu. Ngoài ra còn cần vài phụ kiện trang trí tùy theo sở thích mỗi người như ruy băng vải, giấy màu đỏ và hộp tăm.
Dùng tăm ghim trái cam và trái quýt lại để tạo thành hình chú cho con. Sau đó, tách quả bưởi ra thành từng múi và lộn ngược để những tép bưởi lộ ra bên ngoài, tách nhẹ nhàng những tép bưởi tơi ra để trông giống lông của chó con nhé.
Phủ những tép bưởi lên trên trái cam, trái quýt và dùng tăm cố định để giữ không bị rơi ra. Cuối cùng là dùng những tép bưởi ngắn làm thêm chân, đuôi và tai cho chú chó, gắng thêm mắt và mũi bằng quả nho đen. Dùng giấy màu cát hình cái lưỡi và gắng thêm vào dưới chiếc mũi. Để chú chó trông đáng yêu hơn, thắt thêm cho bé chiếc nơ bằng ruy băng. Như vậy là đã hoàn thành một chú chó con để trưng lên mâm ngũ quả rồi nhé.
Những lưu ý để có mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo
Bên cạnh cách sắp xếp, bày trí một mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo, đẹp mắt và những tạo hình con vật đáng yêu để mâm ngũ quả trở nên sinh động hơn, thì việc lựa chọn và bảo quản trái cây để trưng được lâu cũng là một vấn đề mà mọi người vẫn thường quan tâm đến.
Dưới đây là một vài điều cần lưu ý khi trưng một mâm ngũ quả có thể bạn cần biết để áp dụng cho mâm ngũ quả của mình:
- Nên chọn những quả còn tươi, cuốn còn xanh, không bị dập úng hay mềm móp (khi mua ngoài chợ hoặc hái từ cây xuống)
- Chọn nải chuối còn xanh (nhưng đã già), trái chuối căng tròn và vỏ bóng mượt, không bị đốm đen, một nải chuối phải có từ 12 đến 16 trái
- Không nên rửa hoa quả, trái cây trước khi trưng bày để tránh bị ngấm nước, dẫn đến bị úng. Tốt hơn nên dùng khăn sạch, khô để lau bụi bẩn, lau nhẹ nhàng tránh làm trầy xước hay dập trái cây.
- Nên để những trái có kích thước to, vỏ cứng ở dưới cùng (dưa hấu, bưởi, thơm, trái phật thủ, chuối,…) tránh đè nặng lên những trái nhỏ khiến bị dập, chảy nước, mau hư
- Đối với những quả mọng nước (hồng, đào, cam, quýt, nho,…) nên đặt ở phía trên, tránh tình trạng bị đè ép dẫn đến dập, hư
Hiện nay đa số mọi người đã có cái nhìn thoáng hơn về mâm ngũ quả, nên họ không quá đặt nặng vấn đề về số lượng hay loại trái cây để trưng, vậy nên bạn có thể tự sáng tạo theo gu thẩm mỹ hay sở thích cá nhân để tạo nên mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo theo cách mà bạn muốn.
Một số hình ảnh mâm ngũ quả trung thu độc đáo
Dưới đây là một vài hình ảnh về mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo mà content@theglobalcitymasteri tổng hợp lại và gửi đến bạn để tham khảo thêm ý tưởng nhé
Lời kết
Với những chia sẻ trên đây, theglobalcitymasteri.vn mong rằng bạn đọc sẽ có thêm những kiến thức hữu ích và có thể áp dụng để tạo ra những mâm ngũ quả Trung Thu độc đáo riêng cho mình nhé..vn